De weg naar Mekka

De weg naar Mekka


Waarom?

Veel mensen staan zeer sceptisch tegenover de islam. Volgens een onderzoek zegt 61% dat de spanningen tussen christenen en islamieten alleen maar gaan toenemen.
Volgens mij gaat het voor een heel groot deel om onwetendheid en er is maar één manier om te weten welke geruchten gebaseerd zijn op een grond van waarheid: mijn kennis over de islam verruimen. Natuurlijk is het niet mogelijk om die reis zelf te maken, daarom koos ik voor de reportage ‘De weg naar Mekka’. Jan Leyers maakt een tocht langs alle plaatsen waar de geheimen van de islam verborgen liggen. Zijn reis begint in Cordoba (Spanje), gaat verder doorheen alle belangrijke steden en zal hopelijk eindigen in de heilige stad Mekka.

Jan Leyers is een Vlaamse muzikant. Zijn bekendste groep is ongetwijfeld Soulsister waarin hij samenwerkt met Paul Michiels. Daarna ging hij zich ook toeleggen op het presenteren. Hij participeerde aan tal van programma’s waarvan 'Idool' en 'De weg naar Mekka' de bekendste zijn.

Nog een reden waarom ik deze reportage heb gekozen, is omdat ik het boek ‘Als sluiers vallen’ van Nadia Dala heb gelezen. Daarin kom je te weten hoe de vrouwen het moslim zijn beleven in België, maar ik was ook benieuwd hoe ze het beleven in de Arabische wereld.

De grote vraag die ik mij stel is dus: Hoe beleeft men het moslim zijn in de Arabische landen?

Wat ik daarbij zeker te weten wil komen is wat een moslim moet doen opdat hij een goede moslim zou zijn. Daarnaast wil ik weten wat de positie van de vrouw is en hoe dat tot uiting komt.

Ik zal net zoals Jan Leyers mijn reis beginnen in Cordoba. Dan heb ik gekozen voor een aflevering over Turkije, omdat ik daar nog niet veel over weet. Als laatste hoop ik dat we samen in Mekka aankomen, maar dat is nog helemaal niet zeker. Het is namelijk verboden voor niet-moslims deze heilige stad te betreden.. Spannend dus!

Spanje: Dromen van Al-Andalus

Cordoba

Inleiding

Cordoba was ooit één van de belangrijkste steden in de wereld. Nu is het een historische stad in het zuiden van Spanje, in Andalusië. Sinds 1984 staat de stad zelfs op de lijst van werelderfgoed van UNESCO.

Cordoba is een zeer katholieke stad en toch is de mezquita (de moskee) één van de belangrijkste bezienswaardigheden. Dit heeft te maken met de rijke geschiedenis van de stad...

Een stukje geschiedenis

Het lijk misschien heel raar dat Jan Leyers zijn reis, waarin hij meer te weten wil komen over de moslims, begint in het ultrakatholieke land Spanje. Dat komt omdat Spanje niet altijd katholiek is geweest.

Hij vertrekt zijn tocht ook niet voor niets in het hart van Spanje: Cordoba. Er heerst daar een rijke moslimgeschiedenis. Ooit was het de hoofdstad van Al-Andalus (Andalusië), een machtig islamitisch rijk.

Duizend jaar geleden, in de middeleeuwen, werd hier in West-Europa alles geregeld door de wetten van de kerk. In de Arabische wereld was dit helemaal anders. Geleerden als Overoes en Maimonides werden er geboren en deden er aan wetenschap. Die verbond men met de wijsheid en het geloof dat men reeds had. Concreet: men deed dus niet enkel aan wetenschap, maar stelde daarbij ook morele vragen als: ‘Kunnen we dit maken?’ en ‘Waarom doen we dit?’.

Pas in 1492 werd Spanje een katholiek land. Een katholieke koning veroverde het land en verjaagde de moslims. De prachtige Mezquita (moskee) werd een kathedraal en daarom zie je in de kathedraal vandaag nog invloeden van de twee wereldgodsdiensten. Er zijn bijvoorbeeld Moorse zuilen aanwezig die verwijzen naar de islam terwijl je afbeeldingen ziet van Jezus en Maria.

De moslims in Cordoba

Tot Franco in 1975 stierf was het zelfs verboden moslim te zijn in Spanje. Nu zijn er steeds meer mensen die zich bekeren.

Wanneer Jan Leyers aan het praten is met Abdullah, die zich bekeerde tot de islam, zegt Abdullah hem dat hij bijvoorbeeld enkel nog halal vlees eet. Dit wil zeggen: vlees dat ritueel geslacht is. Dat is zeer belangrijk voor moslims. Halal kan ook slaan op handelingen die in lijn zijn met de islam. Iets dat niet strookt met de islam, noemt men haram.

Hij vertelde ook dat hij zijn naam heeft veranderd. Moslims hun naam bestaat uit een voor- en achternaam, afkomst en geboortestreek. Vaak heeft de naam ook nog eens een betekenis. Zo staat ‘Abdullah’, zijn voornaam, voor: dienaar van Allah. Zijn achternaam, Imran, betekent slaaf van Allah. Als afkomst heeft hij de naam: Abu Mohammed. Dit wil zeggen: vader van Mohammed.

De eerste persoon die zich bekeerde na Franco vertelt Jan Leyers nog straffere dingen. Hij gelooft dat iedereen als moslim geboren wordt. Volgens hem was Jezus dus ook een moslim.

Tanger

Inleiding

Tanger, een havenstad in Marokko, was mij welbekend van de film ‘De hel van Tanger’.Twee onschuldige Belgen komen er terecht in de gevangenis van Tanger wanneer de douane drugs ontdekt in hun bus. De twee maken er de ergste dingen mee en doen alles voor sigaretten of een beetje eten.  Ze worden er zwaar mishandeld. Het ergste is dat dit gebaseerd is op waargebeurde feiten.

Ik ben dan ook zeer benieuwd hoe Jan Leyers zijn bezoek aan Tanger zal ervaren.

De islambeleving

Wanneer Jan Spanje verlaat, reist hij verder naar Marokko. Tanger is gesticht door de Spaans-Moorse vluchtelingen uit Al-Andalus. Deze mensen dromen nog steeds van het verleden. Nu weet ik dus ook meteen wat men met de titel van deze aflevering bedoelt.

In Tanger heerst er meteen een stereotype straatbeeld van vrouwen met hoofddoek en mannen met lange gewaden. De islam wordt er zeer strikt gevolgd. Kleuters moeten van kleins af al teksten uit de koran opzeggen en leren welke lichaamsdelen ze moeten wassen voor het gebed.  Ook de volwassenen, de soefi’s, zeggen het gebed op en dansen. Zo komen ze in trance en kunnen ze dichter bij God zijn.

Bezienswaardigheden

Ik wilde graag nog meer weten over wat er in Tanger allemaal te zien is en ging op zoek naar meer informatie. Ik vond twee bezienswaardigheden die mij echt de moeite leken.

Als eerste stootte ik op ‘De Medina’, een oude ommuurde stad in Tanger. Ze is zeer goed bewaard gebleven en je kan er de traditie opsnuiven.  Je vindt er traditionele Marokkaanse huizen met smalle straatjes en er zijn vele winkels, waar je nog steeds prachtig handwerk kunt vinden.

Daarnaast is er de ‘Kasba’, het verdedigbare deel van de medina. 

De Kasba is gebouwd op het hoogste punt van Tanger. Er zijn niet veel plaatsen op de wereld waar je twee continenten op hetzelfde ogenblik kan bezichtigen, maar bij helder weer kan je dat wel als je aan de kasba staat. Je hebt er een uitzicht over de Straat van Gibraltar en kan de kust van Spanje zien. Het lijkt me echt de moeite!

Bijna iedere nederzetting in Marokko heeft zijn eigen Kasba. Vroeger werden die gebruikt als woning voor het dorpshoofd. Nu zijn ze niet meer in gebruik en worden ze eerder gebruikt als een toeristische attractie.

Tanger wordt ook wel de blauwe stad genoemd. Dit komt omdat de meeste huizen helderblauw zijn geverfd, een traditie ooit begonnen door de vroegere Joodse bevolking.

 

Casablanca

Inleiding

Casablanca doet me meteen denken aan de wereldberoemde film uit 1942. Volgens sommigen wordt dit de beste film allertijden genoemd. De plaats waar alles zich afspeelt is de Marokkaanse stad Casablanca. Lisa reist met haar echtgenoot, die uit het concentratiekamp is gevlucht, naar Casablanca. In Casablanca wordt Café Américain uitgebaat, een trefpunt voor vluchtelingen die een visum willen bemachtigen. De eigenaar blijkt Lisa’s ex te zijn en ze zijn elkaar beide nog niet vergeten. Een mooi liefdesverhaal ten tijde van WOII.

Ik ben benieuwd of Jan Leyers Casablanca ook van een andere kant weet te bezichtigen!

De Hassan II Moskee

In Casablanca bezoekt Jan Leyers de grootste moskee van Afrika: De Hassan II Moskee. De minaretten zijn wel 200m hoog. Het was een persoonlijk prestigeproject van de vorige koning van Marokko. Mensen werden gestimuleerd om er ook geld in te steken en dat leken ze helemaal niet erg te vinden.  

De plaats van de moskee binnen de islam

Een moskee is een gebedshuis binnen de islam, zoals de kerk bij ons. Er vinden religieuze bijeenkomsten plaats en het gebed staat er centraal. Tijdens het bidden is het belangrijk dat men zich richt naar de heilige stad Mekka, waar de islam is ontstaan. Een muur in de moskee staat loodrecht op deze gebedsrichting, die qibla genoemd wordt.

Bij een moskee vind je één of meerdere torens. Dat noemt men minaretten. De muezzin kondigt vijf maal per dag het gebed aan vanuit die torens. Ze hebben dus ongeveer dezelfde functie als de klokkentorens binnen onze kerk. Turkse moskeeën herken je aan ronde minaretten, terwijl Noord-Afrikaanse minaretten vierkant zijn.

In Marokkaanse moskeeën speelt het getal vijf een belangrijke rol, vanwege "De vijf zuilen van de islam".

 

De vijf zuilen van de Islam

De vijf zuilen zijn het fundament voor elke goede moslim. Ze moeten zich doorheen hun leven aan die vijf zuilen houden. Maar waarvoor staat iedere zuil?

1. Sahada

De Sahada is de geloofsgetuigenis. Daarmee begint het geloof. Je meent dat er geen God is dan Allah en dat Mohammed zijn profeet is. Het is niet de bedoeling dit enkel uit te spreken, je moet er ook met hart en ziel in geloven.

Voor men dat kan uitspreken is het belangrijk dat men gelooft in de zes basiselementen:

-          Het geloof in de eenheid van God: Er is maar één God, Allah. Hij heeft de wereld en iedereen erop geschapen.

-          Het geloof in alle profeten: Adam, Noah , Abraham , Ismael , Isaak , Jakob , Mozes,  Jezus en Mohammed. De laatste is de boodschapper van Allah.

-          Het geloof in het heilige boek: De Koran. De wil van Allah en zijn profeet staat daarin beschreven.

-          Het geloof in de Engelen: Engelen zijn onzijdig en gehoorzamen altijd. De belangrijkste onder de Engelen is Gabriël. Hij werd door Allah gestuurd om de heilige boodschap over te brengen aan de profeet Mohammed.

-          Het geloof in De Dag Des Oordeels: De islam zegt dat er leven is naar de dood. Enkel wie goed leeft (lees: leeft volgens de regels van de islam) zal het eeuwige leven krijgen. De ander zal voor eeuwig gestraft worden in de hel.

-          Het geloof in de voorbeschikking: De islam gelooft dat alles is voorbestemd.

Als je daarin gelooft en de Sahada doet, onderwerp je jezelf aan de islam.

2. Salaat

De Salaat wil zoveel zeggen als: het gebed. Dit doet een goede moslim vijf maal per dag, in de richting van Mekka: bij zonsopgang, tijdens de middag, in de namiddag, wanneer de avond valt en ’s nachts.

Tijdens het gebed zegt men verzen uit de Koran op. Het is belangrijk dat je dit uitvoert met een schoon lichaam, schone kledij en op een schone plaats. Het liefst alleen.

Oproep tot het gebed:

3. Zakaat

Dit is de armenbelasting. Het is een soort liefdadigheid voor de armen met als doel het economisch evenwicht te herstellen.

4. Sawm

De Sawm noemt men ook ramadan.Het exacte begin van de Ramadan is afhankelijk van het verschijnen van de sikkel van de nieuwe maan. Tijdens deze heilige maand mag men enkel eten, drinken en de liefde bedrijven na zonsondergang en voor zonsopgang. Er zijn wel enkele uitzonderingen gemaakt voor bijvoorbeeld: zwangere vrouwen en zieken. De ramadan wordt gezien als een fysieke onderwerping aan Allah.

5. Hadj

De Hadj is een bedevaart die iedere volwassen moslim eenmaal in zijn leven moet gedaan hebben. De hadj vindt plaats van de 8ste tot de 12de dag van de hadjmaand en wordt wereldwijd gevierd met het Offerfeest. Hierbij gaat men bij voorkeur naar Mekka .In de Grote Moskee van Mekka staat de Ka’bah. De moslims moeten daar zeven maal rond lopen tijdens de Hadj. Op die manier kunnen ze vergiffenis vragen voor al hun zonden. Voor mensen die wegens financiële of andere omstandigheden niet in Mekka geraken, zijn er ook op andere plaatsen in de wereld zo’n bedevaartsoorden. Velen gaan ook naar Medina, omdat profeet Mohammed daar begraven ligt.

Mohammed VI

De huidige koning van Marokko is Mohammed VI. Door hem waait er een frisse wind door Marokko. Er kwam meer openheid en democratie. Zo kondigde Mohammed VI grondwetshervormingen aan, die als doel hadden om de macht van de koning in te perken. De hervormingen geven een door het volk gekozen regeringsleider meer bevoegdheden en maken de rechterlijke macht meer onafhankelijk. Dat wil zeggen: minder afhankelijk van de Koran. Toch hebben sommige vrouwen het nog steeds zeer moeilijk in landen als Marokko.

Vrouwen in Marokko

Desondanks de emancipatie blijft het voor vrouwen moeilijk om buiten de lijntjes te kleuren. Voor de alleenstaande moeders is het leven bijvoorbeeld zeer zwaar. Zij worden beschouwd als prostituees. Voor hen is er ‘Solidarité Feminine’. Ze krijgen er medische zorgen, kinderopvang en krijgen de kans om een vak te leren, zodat ze hun leven weer kunnen opbouwen. Er is veel vraag naar hulp.
Volgens de organisatie is de islam de bron van alle ellende voor deze vrouwen. Ze trouwen om religieuze redenen en opeens blijkt het geen echt huwelijk te zijn. Ze worden zwanger en mogen geen abortus plegen (dat is een zonde). Wanneer de man hen achterlaat, staan ze voor een zeer moeilijke toekomst. De maatschappij spuwt hen uit en vaak kunnen ze nergens meer terecht. De meesten verdienen zelf geen geld, want ze hebben geen goede opleiding gehad. De vrouwen voelen dat ze geen rechten hebben. Vele denken dat ze een misdaad hebben begaan tegenover hun God en voelen zich schuldig tegenover hun kind. Onbegrijpelijk dat zo'n dingen gebeuren in de 21ste eeuw.

Turkije: Kinderen van Atatürk

Istanbul

Inleiding

Als je over de hele wereld vraagt naar de hoofdstad van Turkije, zal je vaak als antwoord krijgen: Istanbul. Het was vroeger dan ook de hoofdstad van het moslimrijk, maar had toen nog de naam: Constantinopel. Ik ben benieuwd wat ik nog ga ontdekken in deze welbekende stad!

Het Turkse straatbeeld

Wanneer Jan Leyers aankomt in Istanbul, ziet hij tot zijn verbazing een zeer Westers straatbeeld. Mensen zijn alcohol aan het drinken op het terras en sommigen roken er lustig op los. Meisjes zelfs nog meer dan jongens. Het opvallendste is dat de meeste vrouwen zelfs geen hoofddoek dragen.

Een stukje geschiedenis

Als we willen weten waarom dat zo is, moeten we teruggaan naar 1922. Turkije werd toen een seculier land. Dat willen zeggen dat kerk en staat gescheiden werden en dat de wetgeving dus niet langer gebaseerd was op het heilige boek van de moslims, de Koran. In Turkije wordt die scheiding zelfs nog strenger toegepast dan bij ons in België. Hoofddoeken zijn bijvoorbeeld verboden in openbare gebouwen. Als je in Turkije dus beslist een hoofddoek te dragen, leg je jezelf heel wat beperkingen op, misschien zelfs nog meer dan bij ons.

De persoon die dit verwezenlijkt heeft is Mustafa Kemal alias Atatürk. Letterlijk betekent dit: vader van de Turken. Voor hem regeerden er vijfhonderd jaar lang Ottomaanse sultans over het grote moslimrijk. In 1922 zette hij de laatste daarvan af en stichtte een Turkse republiek. Het straatbeeld zag er in die jaren 20’ zelfs nog meer Westers uit dan vandaag!

Niet iedereen is gelukkig met dit secularisme. Met andere woorden: de kinderen van Atatürk liggen met elkaar in de clinch.

Verdeeldheid binnen de bevolking

De niet-aanhangers van Atatürk

Aan de ene kant hebben we de mensen die tegen deze scheiding van kerk en staat zijn. Het zijn de aanhangers die enkel geloven wat de profeet Mohammed heeft gezegd. Zij vinden dat er enkel beperkingen worden opgelegd door de scheiding van kerk en staat. Velen trekken dan ook naar andere islamitische landen om er hun ding te gaan doen. Er zijn ook mensen die ertegen zijn, maar niet opgeven in hun land. 
Karaduman, een ontwerper, gaat verder met zijn missie: alle vrouwen bedekken. Hij ontwerpt dameskledij die conform is met de islamitische voorschriften en hoewel er in Turkije veel beperkingen zijn, is hier wel veel vraag naar. Zelf zegt hij dat de wetten die de mensen maken niet bindend zijn. Enkel de wetten van de schepper zijn bindend en moet je naleven. Hij zegt de vrouwen enkel te willen beschermen tegen de duivel en daarom moeten ze bedekt zijn.

De kemalisten

Aan de andere kant hebben we de kemalisten. Dit zijn de aanhangers van Atatürk. Ze hebben veel schrik dat de aanhangers van profeet Mohammed hun seculiere land bedreigen.

Camhuriyet is een krant die hun ideeën en dus de ideeën van Atatürk verdedigt. De krant klaagt aan dat men terug achteruit in de tijd gaat. De scheiding van kerk en staat is in gevaar. Omdat de krant zo open uitkomt voor hun standpunt, is de redactie het mikpunt geweest van aanslagen. Alles moet er zeer goed beveiligd zijn.

In Turkije zijn de laatste jaren veel bewegingen opgedoken die deze aanhangers van Atatürk willen onderdrukken. Ze doen dit met zogezegd: groen kapitaal. Ze proberen de mensen te bekeren door hen geld aan te bieden. Het komt bijvoorbeeld voor dat meisjes betaald worden om een hoofddoek te dragen. Daarnaast wordt er ook zeer veel geld besteed aan reclame via allerhande media zoals: radio, tv, kranten,… Dat geld komt vaak van islamitische buurlanden als Saoedi-Arabië.

Wanneer een Turkse kemaliste Jan Leyers ziet, begint ze spontaan te juichen. Jan heeft de ogen van Atatürk volgens haar.
Dit tafereel kwam mij zeer bekend voor. Toen ik op reis was in Turkije, was ik volgens de mensen daar ook zeer speciaal omdat ik blauwe ogen heb. Je ziet in alle souvenirwinkels ook blauwe ogen in allerlei vormen. In de reportage gaat met hier niet verder op in, maar ik wilde wel weten waarom men die blauwe ogen zo speciaal vindt in Turkije.

Het blauwe oog is de tegenhanger van het oog van Horus, het boze oog. Men gelooft dat het blauwe oog alle slechte energie van het boze oog absorbeert of zelfs terugstuurt naar degene die je dit ongeluk aan wou doen. Het beschermt je dus tegen het kwaad. Atatürk had ook blauwe ogen.

Onder de Kemalisten ontmoet Jan ook een everzwijnenjager. Turç wil graag een varkensfabriek openen. Hij heeft hiervoor al vele doodsbedreigingen gekregen, want varkens zijn onrein volgens de Koran en mogen niet opgegeten worden. Wanneer Jan de proef op de som neemt en opzoek gaat, hoort hij veel verschillende meningen, maar hij krijgt geen varkensvlees op zijn bord.

Toch ben ik echt verbaasd van hoe Westers Turkije is.

 

Ankara

Inleiding

Ik vertelde in het vorige hoofdstuk al dat Istanbul lange tijd de hoofdstad van Turkije was. Door Atatürk kwam er een nieuwe hoofdstad: Ankara. Deze stad lag veel centraler in het land en zo kon hij voorkomen dat anderen van over zee zijn hoofdstad zouden belegeren.

Ankara is de stad van de ambtenaren en ziet er nog veel meer Westers uit dan Istanbul. Laten we eens kijken wat Jan Leyers op zijn weg doorheen Ankara allemaal heeft gezien!

De imamschool

Jan Leyers bezoekt er een imamschool. De seculieren noemen het kweekvijvers van islamisme die komaf willen maken met al wat Atatürk heeft verwezenlijkt. Concreet zijn het scholen die dezelfde lessen geven als de publieke scholen, maar het verschil zit hem in de Koranles. De leerlingen moeten er de Koran in het Arabisch opzeggen. Ze geloven bijvoorbeeld rotsvast in het feit dat de mens voortkomt uit de mens en dat er zich geen evolutie heeft voorgedaan. 
Wanneer Jan één van de leerlingen vraagt wat ze later wil doen, antwoordt het meisje dat ze haar geloof wil verspreiden in andere landen. Gek is dat de Koran wel wordt uitgelegd aan de hand van technologische snufjes. Dit vindt de imam een veel makkelijkere manier om alles uit te leggen.

De twee hoofdstromingen binnen de islam: soennieten en sjiieten

De soennieten en de sjiieten raakten verdeeld toen de profeet Mohammed in 632 overleed. De soennieten meenden dat de meest bekwame man onder de volgelingen van Mohammed hen moest leiden. Soena betekent dan ook traditie. Dit werd Abu Bakr, een vriend en adviseur van Mohammed. De sjiieten vonden dat zijn schoonzoon en neef Ali hem moest opvolgen.

Tijdens de 7^de, 8^ste en 9^de eeuw waren de soennieten en de sjiieten met elkaar in oorlog. Tot op de dag van vandaag zijn ze het nog steeds niet eens over de opvolger. De sjiieten denken echter dat Allah de laatste 12de  imam heeft verborgen en dat hij nog leeft en eens vrede zal brengen.

Beide stromingen zijn wel tegen de kerk en staat, de soennieten zelfs nog radicaler. Zij vinden dat de religieuze leider ook de politieke leider moet zijn.

 

Bijzondere stromingen

Alevieten

De soennieten en de sjiieten zijn de twee hoofdstromingen, maar daarnaast zijn er nog kleinere bijzondere stromingen binnen de islam. In Turkije komen bijvoorbeeld ook alevieten voor.

Met de alevieten bedoelt men de gemeenschap die gelooft dat na de dood van de heilige profeet Mohammed zijn neef en schoonzoon imam Ali de enige rechtmatige opvolger was. Daarbij hebben ze hetzelfde beeld als de sjiieten en daarom worden ze vaak daarbij geteld, maar eigenlijk hebben ze naast een gemeenschappelijke goede opvolger een heel ander beeld.  

Het alevitisme is een humanistische interpretatie van de islam dat gebaseerd is op liefde voor de mens en die de mens als centraal punt stelt.

Je kan geen eenduidig beeld scheppen van de alevieten. Er zijn dus veel verschillende stromingen binnen de islam en zelfs binnen die stromingen bestaan verschillen!

Sommige alevieten gaan zelden naar de moskee, maar hebben hun eigen viering: de Djim. Ze doen er rituele dansen en zingen luidkeels mee. De mannen en vrouwen zijn er gemengd. Deze taferelen zien er niet erg islamitisch uit, maar doen me eerder denken aan een katholieke mis. Tijdens de communie gaat er bijvoorbeeld een beker rond en de islamitische hosties zijn petit beurre koekjes. Nog iets opmerkelijk is dat deze alevieten geen hoofddoek dragen, geen ramadan meedoen en ook niet naar Mekka gaan. Op hun paspoort staat ‘moslim’ omdat ze anders problemen krijgen. Op school krijgen ze daarom ook les over het geloof van de soennieten, maar velen onder hen voelen zich geen moslim.

Aan de andere kant zijn er onder de alevieten ook mensen die zich wel strikt moslim voelen en zich zo gedragen. Ze bidden bijvoorbeeld vijf keer per dag, drinken geen alcohol en mannen en vrouwen zitten apart in de moskee.

Saoedi-Arabië: Het land van de profeet

Het einde nadert. Vandaag bekijk ik de laatste aflevering van ‘De weg naar Mekka’ en ik hoop dat Jan Leyers uiteindelijk in Mekka mag aankomen. Toch vrees ik ervoor, want tijdens zijn reis heeft men hem overal gezegd dat het onmogelijk is om naar Mekka te gaan als niet-moslim. Laten we niet langer wachten!

Inleiding

Saoedi-Arabië is een koninkrijk dat bestaat uit grotendeels woestijn en bijzonder rijk is aan aardolie. Riyad is de hoofdstad van Saoedi-Arabië, het land van de profeet Mohammed, het geboorteland van de islam. Vanuit hier heeft de islam zich verspreid en dat is nog steeds bezig. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de twee belangrijkste heilige plaatsen van de islam hier voorkomen: Mekka en Medina.

Op de weg naar dit land komt Jan Leyers al een bekend probleem tegen. De persoon naast hem weet niet hoe hij het formulier in het vliegtuig moet invullen en de cameraman helpt hem daarbij. Maar liefst 20% van de bevolking is analfabeet.

Quatar

De natuurlijke rijkdom

Ik vertelde al dat Saoedi-Arabië over de natuurlijk rijkdom aardolie beschikt. Quatar is dus vooral bekend om zijn rijke oliebaronnen. Als je het land binnenkomt waan je jezelf niet in een islamitisch land, maar ben je precies in het Westen.

De ontginning van de olie en ook aardgas zorgt voor zeer veel werk. Meer werk dan de Arabieren kunnen en vooral willen uitvoeren. Er komen arbeiders uit het Midden-Oosten naar daar om al die vuile werkjes op te knappen. De Arabieren deinzen en niet voor terug om deze (vooral Chinese) gastarbeiders erop te wijzen wie de baas is. Ze mogen bijvoorbeeld niet rondhangen als ze eens vrij hebben en worden behandeld als honden.

Nog een natuurlijke rijkdom is wierook. Dat stamt al vanuit de oudheid en wordt nog steeds verhandeld op de markten. Het zou een geschenk geweest zijn bij de geboorte van Jezus.

Koninkrijk waarin kerk en staat samengaan

Saoedi-Arabië is een koninkrijk. Het parlement moet er waken over het islamitische karakter van het land. De voltallige zitting telt 150 leden uit verschillende milieus en met verschillende diploma’s. Campagne hoeven zij niet te voeren. De koning kiest iedere vier jaar nieuwe leden op basis van hun reputatie.

De voorzitter van het parlement is tegelijk ook de imam van de Grote Moskee in Mekka.

Op de vlag van Saoedi-Arabië staat: Er is geen God dan Allah en Mohammed is zijn profeet. Dat had ik nog ergens gehoord tijdens mijn zoektocht naar informatie over de islam. Het zijn inderdaad de woorden uit de geloofsgetuigenis of Sahada, één van de vijf zuilen van de islam.

Jan Leyers verwijst ook naar het zwaard op de vlag. Is de islam dan geen vredelievende godsdienst? De imam legt hem uit dat de islam geen ongerechtigheid duldt. Als je daarmee te maken krijgt is het wel geoorloofd om gerechtigheid het op die manier te bereiken.

Volgens de imam is een scheiding tussen kerk en staat onmogelijk. Dat moet iedere moslim zoveel mogelijk verspreiden.

Strikte regels

Dat er geen scheiding is tussen kerk en staat merk je aan de strikte regels waaraan de Arabieren zich moeten houden. Het zijn regels die de Koran hen oplegt.

Dat vrouwen een hoofddoek moeten dragen op openbare plaatsen en geslachten zoveel mogelijk gescheiden moeten zijn dat weet iedereen die een beetje van de islam kent, maar wat je in dit land ziet, spreekt volgens mij tot ieders verbeelding.
Wanneer de mensen gaan bidden, loopt alles leeg. Er is niemand meer te zien op straat. Vijf maal per dag bidden is dan ook een echte must. Opmerkelijk is dat de winkeluitbaters niet al hun spullen achter slot en grendel bewaren tijdens het gebed. Dit heeft te maken met een nog strengere regel in Saoedi-Arabië. Wanneer je steelt, hakt men je hand af. Hierdoor kent het land een zeer lage criminaliteitsgraad.

Vrije tijd vullen de Arabieren niet in door naar de bioscoop of het theater te gaan. Dat is er verboden. Hun geld wordt vooral uitgegeven aan winkelen. En daar kennen ze iets van. Je komt er evengoed merken als Prada, Chanel en Louis Vuitton tegen.

Dat de mensen zich houden aan wat in de Koran staat, zie je aan kleine dingen. Op straat zie je mensen hun tanden poetsen met een twijgentak. Dit is zoals de profeet het voorschrijft. Voor ons is het gek om te zien, maar de Arabieren geloven rotsvast in al die tradities.

De positie van de vrouw

Vrouwen mogen er niet met de auto rijden en zelfs in eetplaatsen als McDonalds moeten vrouwen en mannen strikt gescheiden eten. Enkel wanneer je getrouwd bent, kan je plaatsnemen in het familiale gedeelte. Je kan zelfs achter een gordijn plaatsnemen als je wil, maar dat is volgens de Arabieren enkel om de privacy te beschermen. Daarnaast is het voor vrouwen de gehuwd zijn uit den boze om te gaan werken. Zij moeten thuis achter de haard zitten en voor hun man zorgen wanneer hij thuis komt.

De positie van de vrouw is duidelijk anders dan die van de man. Het is een echte mannenmaatschappij.  Vrouwen mogen zelfs niet alleen reizen of de hand schudden van een vreemde man.

Dertig jaar geleden was dat heel anders. Vrouwen toonden hun haar en gezicht en droegen een gele sjaal indien ze vrijgezel waren. Op die manier wisten de mannen dat ze de vrouw het hof konden maken. Maar toen de vrouwen zich in de Koran gingen verdiepen is dit helemaal veranderd. Ze gingen hun gezicht helemaal bedekken, mochten niet meer met de auto rijden, enz.

Die ideeën kwamen vanuit de hoofdstad Riyad. Ze begonnen ineens te zeggen dat het tegen hun geloof was en kwamen met de vrouwen praten. Nu doet iedereen het, omdat er een soort sociale druk op hun schouders ligt.

Jeddah 

Inleiding

Jeddah is een havenstad en een stad van kunst en cultuur. Heel anders dan in de rest van Saoedi-Arabië.

Positie van de vrouw

Hoewel we dat strenge beeld bijna overal in Saoedi-Arabië zien, is Jeddah vrijer en progressiever dan de rest van het land. Sinds kort staan vrouwen er mee aan de top. Heel raar als je bedenkt dat ze er niet eens met de auto mogen rijden.  De vrouwen hebben hier hun eigen verklaring voor: ze vinden het bestrijden van armoede en de zorg voor onderwijs voor iedereen veel belangrijker. Ze stellen hun godsdienst niet verantwoordelijk, want dat zien we volgens hen verkeerd. Hun cultuur en religie lopen door elkaar en wij kunnen het verschil niet meer zien. Vandaar dat we ook denken dat de vrouwen onderdrukt worden door de religie, maar eigenlijk gebeuren sommige dingen omwille van hun cultuur. De islam maakt de vrouwen juist tevreden en geeft haar rechten van binnenuit. Ze kunnen er in wegvluchten, net zoals wij bijvoorbeeld mediteren of aan yoga doen.

Het huwelijk

Ouders willen graag dat hun kind zo jong mogelijk trouwt. Als ze geen partner hebben, hebben ze ook geen controle. Het is dus enkel voor de veiligheid van hun eigen kind. Wanneer de zoon beslist dat hij klaar is om te trouwen, beginnen de ouders een huwelijkskandidaat te zoeken. De zoon kan daarbij enkele richtlijnen stellen: opleiding, uiterlijk,.. en als de ouders denken dat ze een kandidaat hebben gevonden, beschrijven ze de persoon en de zoon zal dan aangeven of hij haar wil huwen of niet. Hij heeft op dat moment zijn toekomstige bruid nog nooit gezien. Keurt hij de beschrijving goed, dan vragen de ouders de hand van de vader van de bruidegom. Zowel bruid en bruidegom zien elkaar voor het eerst tijdens het maken van de trouwfoto’s.

Aankomst: Mekka?

Vijftien kilometer voor Mekka wordt de autosnelweg gesplitst. De moslims moeten de groene bordjes volgen naar Mekka. In het rood staat duidelijk ‘niet-moslims’ en deze weg zal het afleiden van het heilige Mekka.

Hoewel moslims welkom zijn in het Vaticaan, lijken wij, niet-moslims, niet welkom in hun heilige stad. Nochtans worden de mensen als zeer tolerant omschreven. Jan Leyers wil dus niet opgeven tot het laatste moment.

Toch wordt hem opnieuw verteld dat hij niet verder mag, of hij moest zich bekeren tot de islam. Dat is hij natuurlijk niet van plan en zijn reis zal dus eindigen op vijftien kilometer van de heilige stad.

Ik moet zeggen dat ik erg teleurgesteld ben in dit plot, maar omdat ik jullie niet teleur wil stellen ben ik zelf op zoek gegaan naar exclusieve beelden uit Mekka!

Besluit

Uit alles wat ik zag kan ik een kort besluit nemen. Overal wordt de islam op een andere manier geïnterpreteerd en uitgevoerd. Er bestaan vele verschillende stromingen binnen de islam die ervoor zorgen dat de plaats die de Koran inneemt overal anders is. In Turkije zien we meer en meer een Westerse interpretatie van de islam, terwijl in Saoedie-Arabië dat helemaal nog niet het geval is. Toch gaat het niet om die verschillen, maar om één grote gelijkenis: het geloof in Allah en zijn profeet Mohammed. Een goede moslim houdt zich aan de vijf zuilen.

Wat de positie van de vrouw betreft zien we een groot verschil tussen het seculiere land Turkije en het ultrareligieuze Saoedie-Arabië. In Turkije is de hoofddoek in het openbaar verboden en roken de vrouwen, terwijl ze in Saoedie-Arabië een boerka moeten dragen en niet met de auto mogen rijden. Dat verschil heeft alles te maken met Atatürk en zijn wetgeving. In de andere moslimlanden worden de verschillende geslachten zoveel mogelijk gescheiden om de mannen niet in verleiding te brengen.

Bronnen

http://nl.wikipedia.org/wiki/C%C3%B3rdoba_(Spanje)
http://www.marokko-info.nl/tanger/

http://tanger.costasur.com/nl

http://www.risallah.com/islam/

http://nl.wikipedia.org/wiki/Mohammed_VI_van_Marokko

http://www.eenbeetjegeluk.nl/index.php?action=extra&extra=A_gelukssymbolen&lang=NL

http://www.scholieren.com/werkstuk/14724

http://nl.wikipedia.org/wiki/Soennisme

http://export.nl/landen/saoedi-arabie/saoedi-arabie_3620.html

http://plazilla.com/soennieten-sjiieten-alevieten

Afleveringen uit de weg naar Mekka:
-De dromen van Al-Andalus
-De kinderen van Atatürk
-Het land van de profeet

Later begint vandaag

Het woord euthanasie is afgeleid van het Griekse woord dat goede, gemakkelijke of gelukkige dood betekent.

Vanwaar mijn behoefte om meer te weten?

'Levenskwaliteit heb ik altijd belangrijk gevonden, maar nu die er niet meer is, heb ik beslist om in te slapen.'

Toen ik het verhaal van Bart Verbeeck zag op Koppen XL,  was ik erg ontroerd. Bart is een jongen waarbij het noodlot zeer vroeg toesloeg. Op zijn zestiende kreeg hij te horen dat hij botkanker had. Na een lange strijd blijkt dat chemo niet meer aanslaat en dat hij terminaal is. Bart wil waardig sterven en kiest voor een kunstmatige coma om zo in te slapen. Hij gaat daar erg volwassen mee om.

Boodschap op Facebook:'Ik laat jullie via deze weg weten dat ik van plan ben om morgen in palliatieve sedatie gebracht te worden, om zo rustig uit te doven. Blijf positief.'

Palliatieve sedatie is een soort trage vorm van euthanasie.

Phara De Aguirre mocht zijn laatste dagen filmen voor koppen xl. De reportage begint wanneer Bart aan de huisarts duidelijk maakt dat hij te veel pijn heeft om nog lang te blijven leven. Je krijgt te zien hoe de familie van Bart ermee omgaat en afscheid neemt en hoe Bart een inspuiting krijgt die hem doet inslapen. Drie dagen later, op zondag 12 december, is Bart overleden. Hij is 23 jaar geworden.

Ik vond na het kijken van deze reportage meer dan ooit dat mensen die constant in pijn leven het recht moeten hebben om die pijn te doen stoppen, het recht moeten hebben om euthanasie te plegen als ze dat wensen. (Ter verduidelijking: Bart heeft niet gekozen voor euthanasie, maar voor een kunstmatige coma waarbij zijn lichaam zelf heeft beslist wanneer hij zou sterven.) Ik heb het zelf van dichtbij meegemaakt dat een persoon in constante pijn moet leven en dat zet je aan het denken. Alleen is er een klein probleem. Zelf weet ik niet veel over euthanasie en zijn wetgeving. Daarom besloot ik een deeltje van mijn blog eraan te wijden.

Als leerkracht

Mijn media om meer te weten te komen over euthanasie zijn: de film ‘tot altijd’ en de lezing van Manu Keirse over Euthanasie en palliatieve zorg. Ik zal dus ook een deel van mijn blog wijden aan die palliatieve zorg.

Toevallig zag ik op tv ook een documentaire ‘I helped my daughter die’ over ouders die voor de hartverscheurende keuze staan hun zieke kind te laten sterven en daarvoor soms grote stappen moeten ondernemen. Dit heb ik ook mee in mijn blog verwerkt.

Waar ik zeker een antwoord op zocht was: Wanneer is euthanasie legaal en wie mag daarover beslissen? Ik zou ook graag weten hoe het gekomen is dat men in België euthanasie mag plegen, want dat is niet altijd zo geweest.

Tot altijd

Tot altijd is naast Ben X, de tweede succesvolle film van Nic Balthazar. Balthazar studeerde Germaanse talen aan de universiteit van Gent. Hij werd vooral bekend om zijn culturele programma’s en zijn inzet voor de opwarming van de aarde en het milieu.

De film gaat over de twee vrienden Mario en Thomas. Thomas wordt dokter en wanneer Mario last krijgt van een aantal kwaaltjes, gaat hij bij hem op consultatie. Thomas stelt vast dat zijn beste vriend aan multiple sclerose leidt. Een aandoeding die het centraal zenuwstelsel aantast, waardoor je kracht afneemt en je vaak in een rolstoel beland. Toch is het geen dodelijke ziekte en kan je een normale levensverwachting hebben. 

Hoewel dat ook voor Mario geldt, ziet hij zichzelf aftakelen. Hij stapt in de politiek en ijvert voor een wet dat euthanasie legaal wordt. Na een tijd vraagt hij zijn vriend dat als hij ooit echt niet meer kan, dat hij hem dan zal helpen om uit het leven te stappen. Voor zijn ouders is die gedachte ondraaglijk in het begin, maar ook zij moeten er uiteindelijk mee leren leven.

Op 28 mei 2002 krijgt Mario Verstraeten zijn wet erdoor en hij was tegelijk de eerste die ervan gebruikt maakte. België werd na Nederland het tweede land in de wereld waar euthanasie wettelijk werd. Wat dit verhaal zo bijzonder maakt is dat Mario niet terminaal is en toch kiest voor euthanasie. Het is hartverscheurend als Mario afscheid neemt van zijn zoontje en wanneer Iwein Segers een afscheidsspeech houdt.

Toch heeft Mario geen schrik om dood te gaan, maar ziet hij het als een verlossing.

'we hebben te vaak naar de sterren gekeken om nog bang te zijn van de nacht'

Krantenartikel: Mario Verstraete pleegt euthanasie 01/10/'02 - Maandagavond is in Gent Mario Verstraeten overleden. Verstraeten leed aan multiple sclerose en ijverde de laatste jaren van zijn leven voor een euthanasiewet. Die wet is sinds 23 september van kracht. Verstraete (39) overleed thuis, omringd door familie en vrienden. Mario werd de laatste maanden een mediafiguur. Daar heeft hij zelf voor gekozen. Net zoals hij ervoor koos dat alles volgens de letter van de wet zou gebeuren. Al is hij maandagavond behoorlijk creatief met de wet omgesprongen. Pas vandaag is de vergadering voorzien die de registratiedocumenten moet goedkeuren. Als de commissie daar vandaag groen licht voor geeft, is er niets aan de hand. De artsen die Mario de fatale medicijnen hebben gegeven, hebben immers wettelijk vier dagen de tijd om de papieren in te dienen. Problematisch voor de twee artsen wordt het echter als de commissie - om welke reden ook - de registratiedocumenten vandaag niét goedkeurt. Zaterdag wordt Mario gecremeerd. Bron:http://www.hbvl.be/archief/guid/mario-verstraete-pleegt-euthanasie.aspx?artikel=a2468330-8f75-4a41-a43d-f5b62b9d5fe2

Extra informatie over de wet

Wie kan voor euthanasie kiezen?

"Je moet ondraaglijk en uitzichtloos psychisch of fysiek leiden, zonder dat er een kans bestaat op herstel."

Dit is wat je terug zal vinden in de wetgeving. Dat psychische gedeelte is zeer belangrijk. Gevoelens van aftakeling en verlies van menselijke waardigheid vind ik een nog belangrijkere reden dan het fysiek leiden.

Welke voorwaarden zijn verbonden aan het uitvoeren van euthanasie ?

Hierboven werd al besproken dat je ondraaglijk en uitzichtloos moet lijden. Dat wil dus zeggen dat er geen enkele kans bestaat dat je weer beter wordt. En dan je psychisch (geestelijk) of fysiek moet lijden. Het moet dus steeds gaan over een ernstige en ongeneeslijke ziekte (of ongeval).

Als tweede is het belangrijk dat je meerderjarig bent. Hierover bestaat nochtans veel discussie. 68% van de Belgen vindt dat kinderen tussen twaalf en zestien jaar die ondraaglijk en ongeneeslijk lijden met toestemming van hun ouders om euthanasie moeten kunnen vragen. Er zijn daarover al wetsvoorstellen ingediend, maar er kwam tot noch toe geen resultaat over de brug.

Daarnaast moet je de euthanasie zelf aanvragen en wordt de nadruk gelegd op het feit dat het een vrijwillig verzoek moet zijn. Er mag geen druk van buitenaf komen. Het is daarbij belangrijk dat de patiënt op het moment van het verzoek handelingsbekwaam is (bijvoorbeeld: niet dement,...). Ook minderjarigen worden tot de groep van handelingsonbekwame gerekend. Indien je meerderjarig bent kan je vooraf een verklaring afleggen dat je euthanasie wil als je ooit in zo een situatie terechtkomt waarin je ondraaglijk en uitzichtloos lijdt (bijvoorbeeld: een onomkeerbare coma). Familieleden kunnen niet beslissen over het al dan niet plegen van euthanasie.

Bij die voorwaarden, moet je natuurlijk steeds een kanttekening maken. Want wat bedoelt men met ondraaglijk? Daar kan natuurlijk veel discussie over ontstaan, omdat iedereen er iets anders onder verstaat.

Wanneer hoe en waar?

91% van de gevallen van euthanasie gebeurt als het overlijden van de persoon op korte termijn verwacht wordt. (Toch betekent dit niet steeds dat de vraag wordt ingewilligd!) Amper 2% van de gevallen gebeurt na een vooraf vastgelegde wilsverklaring.

Euthanasie werd oorspronkelijk in het ziekenhuis waar men verbleef toegepast, maar de laatste tijd wil men vaker dat het thuis wordt gedaan. Op die manier kan iedereen op een intensere manier afscheid nemen.

Het proces verloopt in twee stappen. Tijdens de eerste stap verwekt de arts een coma, waardoor de patiënt in een diepe slaap terecht komt en geen pijn meer voelt. Daarna dient de arts een spierverslapper toe, waardoor ademhalingsspieren verlamd worden en de patiënt sterft zonder pijn, op een menswaardige manier.

Natuurlijk komt er ook heel wat voorbereiding aan te pas. De patiënt moet de tijd krijgen om afscheid te nemen en er moeten goede afspraken gemaakt worden, bijvoorbeeld over wie erbij zal zijn als de persoon inslaapt.

Kan een arts weigeren?

Een arts kan zeker weigeren omdat hij het gevoelsmatig niet aan kan. Men kan geen enkele arts verplichten euthanasie toe te passen. De patiënt heeft dan natuurlijk wel het recht een andere arts te raadplegen.


Waar is het legaal?

Enkel in Nederland, België en Zwitserland is euthanasie legaal. In deze 3 landen gelden dezelfde regels. Alleen in België moet er een 3e onafhankelijke arts bij betrokken zijn en in Zwitserland is er een optie dat ook mensen uit en ander land daar euthanasie laten plegen.

Meningen zijn verdeeld

Onze maatschappij

In België en Nederland is het overgrote deel van de bevolking pro euthanasie. Vooral oudere en gelovige mensen zijn tegen, hoewel dat zeker niet altijd het geval is. In België vindt 73% van de bevolking dat euthanasie kan.

De katholieke kerk

De gelovige mensen zegen: “het mag niet, in 1 van de 10 geboden uit de bijbel staat: Gij zult niet doden”. De christelijke mensen zijn van mening dat niet wijzelf, maar alleen god over hun leven mag beslissen. Daarnaast vindt de Katholieke geloofsgemeenschap het leven heilig, door god gegeven en dus altijd beschermwaardig. Ook wordt er gezegd dat het verkeerd is om in te grijpen in het “natuurlijke proces van sterven”. Er zijn ook Christenen die vinden dat het lijden niet verkort mag worden, omdat Jezus ook niet wegliep voor het lijden aan het kruis. Er zijn ook Christenen die het niet zo zien, maar bijvoorbeeld zeggen dat God het leven gegeven heeft, en dat dan juist ook betekent dat je het terug mag geven wanneer je er niets meer van kan maken.

De bisschoppen publiceerde op 16 mei 2002 een gezamenlijke verklaring waarin euthanasie wordt afgekeurd door de kerkgemeenschap. Palliatieve zorg is volgens hen de enige optie.

"Het gaat om een keuze tussen twee beschavingen, een beschaving van de mensen die van zichzelf helemaal meester willen zijn en een beschaving waar er voor een God en het bovenmenselijke nog plaats is. Ik denk dat het een uitwas is van een typische ontwikkeling. Ik zou bijna zeggen van een kankerachtige groei van het bewustzijn dat in de renaissance gelukkig ontwaakt is, maar nu bijna kankerachtige proporties heeft aangenomen, dat nu op hol slaat."

              -Kardinaal Daneels

De Islam

Euthanasie wordt absoluut niet toegestaan in de Islam. De enige die leven mag scheppen en terugnemen is God, hij is volgens de Islam degene die de mens heeft geschapen en hem weer tot zich roept. Volgens de Islam helpt het geloven in God bij het verdragen van de pijn met geduld en het besef dat God alles ziet brengt de gelovige dichter tot God als hij er slecht aan toe is. Wanneer een persoon lijdt, is dat een test om te zien hoe sterk zijn of haar vertrouwen en geloof in God is, daarom mag er volgens de Islam geen euthanasie worden toegepast.

Dox: I helped my daughter die

Kay, de moeder van Lynn, hielp haar dochter om te mogen sterven.

Lynn was erg ziek. Ze had ME en daardoor werd haar lichaam steeds harder verlamd. Het was niet dodelijk, maar ze wilde niet meer verder zonder levenskwaliteit. Lynn leefde namelijk al zestien jaar met pijn.
Omdat het in het Verenigd Koninkrijk niet legaal is euthanasie te plegen trekken moeder en dochter naar het buitenland. Lynn dient zichzelf een overdosis morfine toe. Haar moeder vond dat het heel lang duurde eer ze stierf en dacht dat haar dochter nog pijn had. Daarom diende ze haar daarna nog fijngemalen pillen toe en heeft ze haar nogmaals geïnjecteerd met morfine. Later werd de moeder aangeklaagd voor poging tot moord in Groot-Brittannië.

Als wat Lynn zelf heeft gedaan, haar dood niet heeft veroorzaakt is de moeder van Lynn volgens de wet schuldig.In het hogerhuis wilde men de wet stemmen om het wettelijk te maken naar het buitenland te trekken om daar iemand te helpen sterven. Het ging volgens hen om 'bijstand uit medeleven' en dat mag niet worden vervolgd. Men vond dit achteraf bekeken te gevaarlijk en de wet werd niet gestemd.

Kay strijdt voor de wet. Ze wil daarmee onderscheid maken tussen wie zwak is en wie beïnvloed wordt. Daarnaast wil ze dit ook voor familieleden die hun naasten willen helpen. Wanneer de wet erdoor zou komt moeten ze niet meer voor vervolging vrezen en zij zelf ook niet. Dan was haar hulp legaal!

Reactie Barones Campbell:

"Eens je de deur op een kier zet, keur je het goed en vertel je dat het geoorloofd is om gehandicapten en terminalen te laten sterven wanneer ze dat zelf willen. We moeten een duidelijk signaal geven dat het fout is iemand te helpen bij zelfmoord. Het is en blijft tegen de wet!"

De wet in het Verenigd Koninkrijk luidt: De handeling is legaal, maar er hulp bij krijgen niet.
Dit is volgens vele mensen onzinnig. Ze willen het zelf kunnen beslissen, maar als ze hulp nodig hebben, moeten ze die kunnen krijgen. Ze zijn vaak al zo ziek dat ze niet meer de kracht hebben op eigen houtje hun leven te beëindigen. Kay moet nu niet enkel de dood van haar dochter verwerken, maar ook de rechtszaak en het gevoel dat deze mensen haar geven: je hebt je dochter vermoordt. Toch geeft ze aan dat ze beter weet en dat ze er geen spijt van heeft. Ze heeft haar dochter verlost van de pijn en daar troost ze zichzelf mee.

Uiteindelijk wordt Kay wel vrijgesproken, maar de wet blijft onaangetast.

De meningen in het Verenigd Koninkrijk zijn echter verdeeld:

Stelling: Vrienden en familie moeten straffeloos kunnen assisteren

Ja: 48%
Nee: 45%
Geen mening: 3%

In België is dit ook strafbaar, zelfs wanneer de patiënt hier schriftelijk om vraagt. Hier is dan waar het verschil dat het wel door een arts kan gedaan worden indien hij de toestand van de patiënt 'goedkeurt' om tot euthanasie over te gaan.


Palliatieve zorg

"Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, d.m.v. vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard."

                         -Wereldgezondheidsorganisatie

Concreet is het de zorg de je krijgt aan het einde van je leven. Het doel is om de pijn van patiënten zo veel mogelijk weg te nemen, zodat ze nog een waardig leven kunnen leiden. Het gaat niet om het nodeloos rekken van het leven, wanneer dit geen zin meer heeft.

Sinds 2005 wordt jaarlijks in oktober de internationale dag van de palliatieve zorg georganiseerd. Dit jaar was dat op 13 oktober.

Lezing Manu Keirse


Manu Keirse

Manu Keirse is een klinisch psycholoog. Hij is expert patiëntenbegeleiding, rouwverwerking en palliatieve zorg.
Zijn werk is vaak taboedoorbrekend. Hij schreef verschillende boeken over omgaan met ziekte en verlies. Zelf verloor hij zijn moeder aan kanker.
 'Later begint vandaag' gaat dieper in op vragen over palliatieve zorg, euthanasie en over hoe we zelf al de zorg voor later kunnen plannen. Hij heeft het over de laatste levensfase, palliatieve zorgen en euthanasie en daar bestaan nog vele misverstanden over.

Waarom?

Omgaan met de dood is één van de moeilijkste dingen in het leven. Ook in het onderwijs kan je hiermee in aanraking komen. Niet enkel wanneer een leerling hiermee geconfronteerd wordt, maar ook als je tijdens PAV het thema behandelt. Door deze lezing bij te wonen zou ik graag te weten komen hoe je ermee om kan gaan.

lezing

Later begint vandaag

hoe kom je tot je recht in de zorg?

Denk er op voorhand over na.

“Wie niet nadenkt over een toekomst zal er nooit één hebben”

Hoe komt je tot je recht in de zorg? Dat is een vraag waarbij je op voorhand goed moet nadenken. Je moet uitmaken wat je voor jezelf het belangrijkste vindt. Wil je vooral geen pijn hebben op het einde van je leven, je naasten niet tot last zijn of wil je mooie herinneringen nalaten? Het lijkt alsof je daar niets in de zeggen hebt, maar vandaag de dag heb je daar alles aan te zeggen!

We beseffen in onze samenleving te weinig dat ook jonge mensen plots dood kunnen gaan. We zeggen ‘tot straks hé’, maar beseffen te weinig dat dat soms niet de realiteit is. Daarom is het belangrijk dat we vooraf nadenken over de dood, deze bespreken en indien nodig een wilsverklaring schrijven.

Want enkel wie erover nadenkt heeft de kans mooie herinneringen na de laten: een zinvol afscheid, een waardig einde.

Blijf realistisch

“Een mens ziet anderen sterven en denkt er nooit aan dat hij zelf kan sterven.”

Als je te horen krijgt dat je ernstig ziek bent, moet je realistisch blijven. Ook al heb je 90% kans om te overleven, er is altijd die 10% waar weinig mensen rekening mee houden. 

Waarom zijn mensen bang om na te denken over de dood?

Er is een kloof tussen wat mensen verwachten en wat de realiteit is. ‘Tot vanavond schat’ is niet altijd het geval. We zijn vergeten dat ons leven vergankelijk is. In een kerngezin van vandaag hoort de dood ook niet meer bij het leven. Grootouders komen vaak in een rusthuis terecht en sterven daar, i.p.v. thuis.  Dat de dood niet meer bij ons leven hoort wordt duidelijk als je onderstaande feiten bekijkt:

Hoe mensen willen sterven:

• Warm in hun bed;
• Tegelijk met hun partner als ze daar klaar voor zijn;
• Zonder aftakeling.

Hoe mensen werkelijk sterven:

•  74% sterft in zorgvoorziening
•   Meestal na een chronische ziekte
•  1/3 is op het einde van zijn leven incontinent
•  40% van de mensen kunnen zich niet meer uitdrukken en niet meer zeggen wat ze willen.

Daarnaast is er een zeer grote evolutie in de medische zorg. Genezing is eigenlijk nog maar honderd jaar oud. De dokter is de nieuwe God geworden en we hebben het gevoel dat ze alles kunnen genezen. Voor elk orgaan is er dan ook een andere specialist, maar wie ziet er nog de hele mens? Men krijgt hierdoor de indruk dat je van het sterven kunt genezen.

Vb. Een persoon die kanker heeft overwint, maar hervalt. Eigenlijk is er niets meer aan te doen, de persoon is terminaal en komt in ademhalingsmoeilijkheden. De dokters zouden op dat moment eigenlijk moeten zeggen: We zijn zover gegaan als redelijk is. Laat ons er nu voor zorgen dat we de laatste uren van de persoon zo comfortabel mogelijk maken. Wat ze echt zeggen is helemaal het tegenovergestelde: We moeten haar aan de beademing leggen en haar hartfalen zo agressief mogelijk behandelen. Het gevolg daarvan is dat de vrouw enkel nog afziet, maar ze kan niet reageren. Ze krijgt 3 maal per dag 15 minuten bezoek en sterft in eenzaamheid. Wanneer men dit niet had gedaan, had ze kunnen sterven in familiale kring. Iemand die ooit een waardige en vriendelijke vrouw was, sterft onwaardig en laat haar familie geen goede herinneringen na over de laatste maanden. Er is een recht dat men niemand mag ontnemen en dat is het recht gerespecteerd te worden.

Je vraagt je waarschijnlijk af waarom dat gebeurt. Dat gebeurt te vaak omdat artsen beter opgeleid zijn in het technische dan in de begeleiding in de laatste periode van je leven. 

Je kan hier iets aan doen!

"Het belangrijkste is: je kan hier iets aan doen!"

Je hebt recht op informatie over wat je te wachten staat wanneer je ziek bent. Je hebt het recht bepaalde hulp te weigeren en je hebt het recht iemand aan te duiden die het voor jou doet als jij het zelf niet meer kan.

De informatie die we krijgen, begrijpen we ook niet altijd. Wanneer een dokter zegt dat iets positief is, denken vele mensen dat het goed nieuws is, terwijl positief in de dokterswereld wil zeggen dat je iets ernstig hebt. 

Hoe kan je er iets aan doen?

Je kan dit door een wilsverklaring af te leggen. Velen verwarren dit met een verklaring voor euthanasie. Een wilsverklaring is eigenlijk een duidelijke omschrijving van wat je wel en niet wil indien je iets ernstigs meemaakt. Dat gaat niet om het sterven zelf, maar om wat er vooraf gaat. Sterven duurt immers maar een seconde. Dokters zijn verplicht dit na te leven en het kost niets. Je mag het zeker ook niet verwarren met een testament, er staat enkel in wat je met je eigen lichaam wil. Laat anderen daarbij niet oordelen, oordeel wat voor jezelf het beste is.

Wat staat er in een wilsverklaring?

Je spreekt volgende dingen af door een wilsverklaring te schrijven:

• Wil je je organen na je dood afstaan voor transplantatie?
• Wat moet er na je dood gebeuren met je lichaam? (cremeren, begraven?)
• Eventueel euthanasie?
• Wat zijn jouw waarden en opvattingen? Wil je zo lang mogelijk leven of wil je waardig sterven?
• Wie is je vertegenwoordiger? Dit is de persoon die zal zeggen wat er moet gebeuren als je het zelf niet meer kan. De volgorde van vertegenwoordiger is: partner, meerderjarig kind, ouders, meerderjarige broer of zus. Dit is zeer belangrijk omdat naasten hier geen ruzie over mogen maken, want indien ze er zelf niet uitkomen mag de dokter beslissen wat er met je gebeurt. Dit is zo omdat nabestaanden dan een beslissing kunnen nemen omdat ze daar zelf voordeel uit halen (vb. erfenis)
• Welke behandelingen wil je nog wel of juist niet meer?

Als je noteert dat je niet meer wil afzien, betekent dit niet meteen dat men tot euthanasie zal overgaan. Men zal dan palliatieve zorg toedienen. Euthanasie moet je altijd schriftelijk laten vaststellen en die vaststelling moet elke vijf jaar hernieuwd worden. Dokter zullen ook niet zomaar tot euthanasie overgaan als je dat hebt opgenomen in je wilsverklaring. Ze moeten steeds in orde zijn met de wet (zie stukje over euthanasie). 

Wanneer?

“De meest terminale ziekte is het leven..”

Het juist moment is nu! Je hebt geen controle over de dood en die kan toeslaan wanneer je het het minst verwacht. Handel daarom nu al. Een wilsverklaring (geldt niet voor euthanasie) blijft heel je leven geldig.

Waar?

Je hoeft de wilsverklaring helemaal niet aan een notaris te overhandigen of bij de gemeente te laten registreren. Het is wel belangrijk dat je anderen hiervan op de hoogte brengt en je geeft je vertegenwoordiger best een kopie. Bewaar het op een plaats waar naasten het kunnen terugvinden als jij het niet meer zou kunnen zeggen.

Meer informatie over deze zorg vind je op: www.paliatief.be

 

Kinderen vertellen over de dood

Wanneer je het niet leert aan een kind om met de dood om te gaan, kunnen ze dit later ook niet. Het is zo belangrijk dat je kinderen de juist informatie geeft. Anders moeten ze een sterfgeval in hun eentje verwerken.

Er zijn vier sleutels om deuren te openen:

• Luisteren;
• Correcte info geven;
• Genegenheid tonen;
• Herinneringen geven.

Is er leven na de dood?

De dood maakt nooit een einde aan de relatie. Het allerbelangrijkste is dat he mensen meegeeft hoeveel je van ze houdt en dat je hen mooie herinneringen geeft. Op die manier leef je verder na de dood.

Suggesties

• Afscheidsbrief;
• Bandje inspreken;
• Schatkist met foto’s;
• Boek met boodschap;
• Geschenkjes voor in de toekomst;

·         Kinderen het gevoel geven dat je altijd van hen zal houden.

 “Er is dus zeker toekomst na de dood en die toekomst begint vandaag.”

Besluit

Heel kort samengevat zei Manu Keirse dat hij tegen onzinvolle behandelingen is wanneer patiënten terminaal ziek zijn en dat men dan palliatieve zorg moet krijgen. Vaak hebben artsen wel zicht op het technische aspect van het behandelen van een ziekte, maar kijken ze niet meer naar de mens zelf. 

Over het algemeen vond ik dit een zeer leerrijke en boeiende lezing. Meneer Keirse weet waarover hij het heeft en heeft heel veel ervaring. Op sommige momenten vond ik dat hij wel kort door de bocht ging. Hij had het op een bepaald moment over de vergrijzing en zei: "als alle behandelingen die niet zinvol waren om te overleven zouden worden stopgezet, zou er genoeg geld zijn voor de vergrijzing en dus de mensen in de rusthuizen." 

Ik kan hem hierin vinden in de zin: mensen kunnen beter minder lang leven, maar een goed leven hebben dan een lang en pijnlijk leven. Maar wanneer een persoon terminaal ziek is en juist kracht put uit de hoop die hij krijgt door deze 'onzinvolle' behandelingen vind ik deze wel zinvol. Het is niet altijd zo dat terminaal zieke personen gedurende de hele behandeling afzien. Zij kunnen des te meer genieten van de goede momenten die er nog zijn en willen wel zo lang mogelijk blijven leven. Dat onderwerp ligt bij mij wel erg persoonlijk omdat ik het zelf heb meegemaakt met mijn grootmoeder. Zij was terminaal en zonder chemotherapie en andere behandelingen had zij nog slechts enkele maanden kunnen leven en niet genoeg tijd gehad om afscheid te nemen, terwijl ze met de chemokuren e.d. nog vier jaar heeft geleefd. Natuurlijk heeft zij ook geleden, maar voor haar waren dat vier heel zinvolle jaren. Het hangt volgens mij dus echt van persoon tot persoon af of je kan zeggen dat verdere behandelingen bij terminale patiënten zinvol zijn of niet. 

Manu Keirse heeft wel stilgestaan over hoe je kinderen het best hierbij betrekt, maar de link naar hoe leerkrachten daarin konden helpen was er heel weinig, daarom heb ik ook zelf nog wat informatie opgezocht over hoe leerkrachten leerlingen kunnen steunen wanneer ze te maken krijgen met overleden of terminaal zieke naaste.

Helpen als leerkracht 

Er kunnen problemen ontstaan wanneer:

    * kinderen de gevoelens moeten verdringen (door het kind zelf of door de omgeving);

    * de herinnering aan de overleden persoon niet levend gehouden wordt;

    * de leefomstandigheden erg veranderen;

    * het kind verantwoordelijkheden en taken op zich moeten nemen die niet horen op hun leeftijd.

jongeren beseffen heel goed wat ‘dood zijn’ is, pubers hebben namelijk een volwassen doodsbesef. Toch verdringen zij het idee dat het kan gebeuren in hun onmiddellijke omgeving.

Gevolgen die invloed hebben op het schoolse gebeuren kunnen zijn:

    * depressie;

    * terugtrekken;

    * niet weten hoe omgaan met de emoties en dan maar ‘anders’ reageren;

    * geen emoties tonen aan de buitenkant;

    * schoolprestaties kunnen achteruit gaan;

    * aandachts- en concentratieproblemen;

    * terugvallen in een ontwikkelingsstadium dat reeds voorbij is;

    * wisselend gedrag vertonen;

Deze gedragingen zijn volkomen normaal. Het is pas wanneer veel symptomen tegelijkertijd voorkomen dat contact met een deskundige nodig is. Zeker wanneer deze lange tijd aanwezig zijn en belemmeren dat het kind normaal kan functioneren.

Aanpak

Het verwerking van verlies is een levenslang proces. Daarom mag ‘de dood’ geen taboe zijn in de lessen. Als er nooit over gepraat wordt in de lessen, weten de leerlingen ook niet wat het is en hoe ze ermee moeten omgaan. Indien de leerling er uiteindelijk mee geconfronteerd wordt, weet hij beter hoe hiermee om te gaan. Ook is het meteen een duidelijk signaal dat de leerkracht bereidt is hierover te praten.

Verder is het belangrijk een veilig omgeving te creëren. Wanneer een jongere iemand of iets verliest, moeten zij kunnen terugvallen op een veilige omgeving. De wereld lijkt op dat moment niet veilig. Daarom moet de school deze omgeving op voorhand realiseren. Dit begint op het laagste niveau: de klas. Er moet een goede, warme en veilige sfeer zijn in de klas.

Dit zijn enkele tips:

    * Het uiten van gevoelens moet toegelaten zijn. Als leerkracht of medeleerling zeg je     bijvoorbeeld niet dat de persoon niet bang mag zijn.

    *  Er moet een middenweg zijn tussen de overheersing van de leerkrach en vrijheid van de leerlingen.

    * Open communicatie: over alles mag gepraat worden, niets is taboe.

    * De leerkracht moet sterk in rol zitten: vul je rol persoonlijk in zodat er eigenschappen van jezelf inzitten. Jongeren vinden dit waardevol.

    * Toon tijdens de les betrokkenheid en voel mee met de leerling.

    *  Zorg voor structuur: met duidelijke regels en structuur voelt het kind zich veiliger. Zij moeten ook weten wat er gebeurt indien hun gedrag niet door de beugel kan.

    * Deze leeromgeving moet je als school op voorhand realiseren. Op die manier ben je als schoolteam voldoende voorbereid wanneer het zover is. Indien er geen goede preventie is, heeft de leerling niet het gevoel dat hij zijn gevoelens kan uiten op school.

    * Als school is het handig reeds op voorhand ondersteunend materiaal te voorzien dat je zowel preventief als curatief kan gebruiken.  Kant en klaar materiaal is bijvoorbeeld te vinden op volgende site: www.kuleuven.be/thomas/page/rouwen-op-school

µ Verder is het belangrijk om een open communicatie te bevorderen. Dit kan onder andere door:

    * gevoelige onderwerpen niet uit de weg te gaan;

    * actief te luisteren;

    * jongeren alles te laten zeggen en vragen hoewel het taalgebruik toch wel grenzen kent.

    * Tijdens de communicatie moet je ervoor zorgen dat anderen je niet storen. Kies een rustige en aangename plaats uit om het gesprek te laten plaatsvinden.

    * Eventueel is het mogelijk een extra ruimte in het klaslokaal te voorzien waar de leerling zich kan afzonderen en een moment voor zichzelf kan nemen.

Vele begeleiders en leerkrachten blijven het moeilijk vinden om een leerling te troosten. Dit komt vooral doordat alle leerlingen anders rouwen en dus reageren op hulp. Enkele algemene tips zijn:

    * Stel jezelf kwetsbaar op: je mag praten over eigen ervaringen, maar overdrijf hier zeker niet in,

    * Probeer het kind niet af te leiden van de pijn,

    * Laat de tranen maar vloeien, huilen is niet verboden,

    * Stel open vragen,

    * Luister actief naar de leerling.

Soms is een luisterend oor reeds voldoende om een leerling te troosten.

Eén van de manieren waarop een kind kan reageren is met woede. Vermijd de jongere te bestraffen hiervoor. Probeer te achterhalen waar deze woede vandaan komt en welke gevoelens er achter schuilen. Tracht langs de andere kant ook geen extra toegevingen te doen om de leerling te troosten. Je voelt jezelf er beter door, maar je bewijst het kind er geen dienst mee. Maak ook duidelijk dat het niemand zijn schuld is.

Als laatste is de afstemming tussen de school en het thuisfront cruciaal. Iedereen dient te weten wat er gebeurt, zowel thuis als op school. Het is van belang aan elkaar door te geven welke veranderingen er opgemerkt worden. Ook religieuze en culturele verschillen kunnen relevant zijn om te bespreken met de ouders.

Uiteraard zijn er buiten de tips ook enkele suggesties wat je beter niet doet:

    * Het kind aanspreken waar andere bijstaan.

    * Ongevraagd adviezen geven: ‘Als ik jou was…’.

    * Een oordeel geven of het allemaal beter weten.

    * Clichés gebruiken: ‘Het gaat wel weer over’, ‘Het hoort bij het leven’, ‘Je opa was ook al oud en dement’ of ‘Van kanker ga je altijd dood’.

    * Verbieden dat het kind na verloop van tijd nog bezig is met het verlies en de veranderingen.

    * Zo hard zoeken naar oplossingen dat je vergeet te luisteren.

    * Zelf het gesprek volpraten met voorbeelden en eigen ervaringen.

    * Gevoelens afnemen door te doen alsof het allemaal niet zo erg is.

    * Uit je rol gaan: een leerkracht hoeft geen therapeut of psycholoog te zijn.

Actualiteit

10 jaar euthanasie in België - Waar staan we vandaag?

Bronnen

http://www.een.be/programmas/koppen-xl/kom-mij-maar-halen
http://vtm.be/hart-voor-mekaar/artikel/bart-verbeeck-wil-vredig-sterven-0
http://nl.wikipedia.org/wikihttp://nl.wikipedia.org/wiki/Euthanasie_in_Belgi%C3%AB/Tot_altijd
http://www.e-gezondheid.be/hoeveel-gevallen-van-euthanasie-belgie/breve/853
http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=3326
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/68588-euthanasie-voor-of-tegen.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Palliatieve_zorg 

Film: Tot altijd - Nic Balthazar

Documentaire: Dox: I helped my daughter die (Dinsdag 16 oktober om 21u op Acht)

Lezing: Manu Keirse palliatieve zorg en euthanasie (Woensdag 19 december om 20u in CC Bilzen)

Boek: VERLIEFDE, E. & FIDDELAERS, R., Ruimte voor verdriet: omgaan met kinderen in verliessituaties, ACCO Leuven, 2005, eerste druk, 137 pagina’s.